Ruimtelijk beleid - Lokaal en Regionaal beleid

Beleidsnota omgevingsplanactiviteiten

De Omgevingswet heeft gevolgen voor de huidige afwijkingenregeling. Met ingang van 1 januari 2024 is de vorige regeling ingetrokken en is de nieuwe Beleidsnota omgevingsplanactiviteiten vastgesteld. Raadpleeg hiervoor ook het Overzicht wijzigings- en uitwerkingsbevoegdheden.

Omgevingsplan

Naast deze Omgevingsvisie is het meeste ruimtelijke beleid vertaald in ons Omgevingsplan. In het Omgevingsplan is het meeste actuele beleid meegenomen, behoudens een doorvertaling van de Omgevingsvisie ‘Staphorst voor elkaar!’.

Leidraad Ruimtelijke procedures 2024 onder de Omgevingswet, gemeente Staphorst

Op 1 januari 2024 treedt de Omgevingswet in werking. Een van de kerninstrumenten in deze wet is het Omgevingsplan. De Omgevingswet bepaalt dat alle (lokale) regels met betrekking tot de fysieke leefomgeving worden gebundeld in één, digitaal raadpleegbaar, Omgevingsplan. Hiertoe vindt de komende jaren een transitie plaats van ‘oud’ naar ‘nieuw’. In deze leidraad leest u wat de wetswijziging betekent voor initiatieven die niet passen in het (tijdelijk deel) Omgevingsplan.

Adviesrecht gemeenteraad

De Omgevingswet introduceert het adviesrecht van de gemeenteraad. Het doel van de Omgevingswet is onder meer om procedures sneller en overzichtelijker te laten verlopen. In het kader hiervan krijgt het college meer bevoegdheden bij de uitvoering van het beleid en de gemeenteraad beperkt zich nadrukkelijker tot het uitzetten van de hoofdlijnen, inclusief monitoren van de resultaten. Vanuit deze insteek vervalt de verklaring van geen bedenkingen en wordt deze vervangen door het adviesrecht. De raad heeft op 12 december 2023 een lijst vastgesteld van gevallen waarin de gemeenteraad een bindend advies wenst te geven voor het verlenen van een Omgevingsvergunning (BOPA). Deze lijst is per 1 januari 2024 in werking getreden.

Voorkantsamenwerking en advies met instemming provincie

Sommige nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen dienen bij de provincie worden gemeld in het kader van voorkantsamenwerking (vooroverleg). Het gaat hierbij om plannen die het provinciale belang raken. Op de website regelen.overijssel.nl vindt u uitleg over de voorkantsamenwerking. Ook staat hier benoemd welke plannen worden uitgezonderd voor vooroverleg.

Daarnaast is het in artikel 16.15a sub d van de Omgevingswet mogelijk gemaakt dat Gedeputeerde Staten gevallen aanwijst waarbij advies en instemming vereist is voordat een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA) verleend kan worden. In dit document worden deze gevallen aangewezen.

Woonvisie

In 2023 is het Woonbehoefteonderzoek vastgesteld als cijfermatige herijking (actualisering) van het huidige overkoepelende woonbeleid, de huidige Woonvisie, van gemeente Staphorst. Het woonbehoefteonderzoek uit 2023 kan een cijfermatige basis bieden voor nieuw te vormen overkoepelend woonbeleid, als opvolger van de huidige woonvisie van gemeente Staphorst.

Belvedère-nota 'Staphorst, een eigen wereld'

Deze belangrijke nota vormt de basis voor het ruimtelijk beleid voor het beschermd dorpsgezicht van Staphorst. Op basis hiervan is het bestemmingsplan ‘De Streek’ uitgewerkt, als ook het transformatiebeleid en het open plekken beleid. Deels is de nota aldus verwerkt in regelgeving; de nota zelf blijft van belang als actueel en overkoepelend beleidsdocument voor nu en in de toekomst. Bekijk voor een korte toelichting op de nota de pagina Belvedère-nota 'Staphorst, een eigen wereld'.

Transformatiebeleid beschermd dorpsgezicht (de Streek)

In het beleid ‘Transformatielocaties aan de Streek’ wordt ingegaan op de wijze waarop we de locaties die nu een milieutechnisch of ruimtelijk knelpunt vormen (bijvoorbeeld bedrijven), kunnen veranderen (transformeren) in locaties die waarde toevoegen aan De Streek. In het transformatiebeleid wordt een link gelegd met een open plekken beleid.

Open plekken beleid beschermd dorpsgezicht (de Streek)

Het open plekken-beleid voorziet in locaties voor solitaire woningen, specifiek binnen het beschermd dorpsgezicht. Het beleid is via het veegplan de Streek in 2019 opgenomen als wijzigingsbevoegdheid voor het college. Dit betekent een eenvoudigere en goedkopere procedure. Het beleid zelf is niet gewijzigd.

Mantelzorgwoningen binnen het beschermd dorpsgezicht (de Streek)

Landelijk zijn er vergunningsvrij mogelijkheden om mantelzorgwoningen te bouwen of te plaatsen. Deze regels binnen beschermde dorpsgezichten geven echter minder mogelijkheden. Daarom heeft de gemeente Staphorst daar een beleidsnotitie Tijdelijke mantelzorgwoonruimten aan de Streek voor opgesteld. Via het Omgevingsplan is de procedure voor een dergelijke mantelzorgwoning vereenvoudigd (binnenplanse afwijking).

Hergebruik monumentale schuren

De beleidsnotitie Hergebruik monumentale schuren beoogt de (her-)gebruiksmogelijkheden van cultuurhistorisch waardevolle schuren te verruimen, bijvoorbeeld voor woondoeleinden. Uitgangspunt hierbij is dat voorzien wordt in een hergebruik op een wijze die in ruimtelijke zin passend is binnen de directe en indirecte omgeving van het pand. Tenslotte mag geen afbreuk worden gedaan aan de cultuurhistorische waarden van zowel het pand als haar directe omgeving.

Tijdelijke woonunits

Bij verbouwingen (of nieuwbouw) van woningen is vaak een tijdelijke woonunit gewenst. De gemeente heeft hiertoe een beleidsnotitie Tijdelijke woonunit bij (ver)bouw woning opgesteld.

Rood voor Rood buitengebied

Drager van de regeling Rood voor Rood Staphorst is de mogelijkheid om een bouwkavel voor woningbouw toe te wijzen wanneer landschapsontsierende agrarische bedrijfsbebouwing wordt gesloopt. De Rood voor Rood notitie moet in samenhang met de Omgevingsvisie ‘Staphorst voor elkaar’ worden gelezen.

Vrijkomende agrarische bebouwing buitengebied

De beleidsnotitie Toepassing uitvoeringskader hergebruik Vrijkomende Agrarische Bebouwing gaat over vervolgfuncties als agrarische bedrijvigheid is gestopt. Dan kan het gaan om het realisering van woningsplitsingen en/of kleinschalige bedrijvigheid. De notitie is vertaald in ons Omgevingsplan. Voor gevallen waarin het Omgevingsplan niet voorziet kan de nota als een handreiking dienen.

Vergroting woningen in het buitengebied via kwaliteitsimpuls groene omgeving

Onder voorwaarden is een vergroting van woningen in het buitengebied toegestaan als wordt geïnvesteerd in ruimtelijke kwaliteit. Zie hiervoor beleidsnotitie Kwaliteitsimpuls groene omgeving.

Werkboek Kwaliteitsimpuls groene omgeving

Ruimtelijke kwaliteit is geen eenvoudig begrip. Het is concreter gemaakt aan de hand van het werkboek Kwaliteitsimpuls groene omgeving dat dient ter inspiratie bij het voorbereiden en indienen van ruimtelijke plannen. Het werkboek is het resultaat van de uitwisseling van praktijk-ervaringen van 11 Overijsselse gemeenten en de provincie. In dit werkboek is de basis gelegd voor toepassing van de Kwaliteitsimpuls Groene Omgeving in de dagelijkse praktijk. Een gezamenlijk referentiekader, een handvat, antwoorden op vragen en vooral veel voorbeelden uit de praktijk, is wat u in dit boek vindt. De titel van dit document is niet voor niets ‘werk’boek.

Huisvesting arbeidsmigranten

De beleidsnota huisvesting arbeidsmigranten ziet toe op goede huisvesting van arbeidsmigranten en een aanvaardbaar woon- en leefklimaat voor de omgeving van de huisvesting.

Hobbymatig gebruik schuren nabij woningen

De beleidsnotitie Hobbymatig gebruik schuren nabij woningen maakt de bouw van extra m2 bijgebouwen bij woningen mogelijk. Dan moet het gaan om een schuur voor het hobbymatig houden van vee dan wel om het stallen van middelen voor landschapsonderhoud. Het maximum is 150 m2. Het hobbymatig houden van vee mag niet leiden tot een milieumelding in het kader van het Activiteitenbesluit. Via het Omgevingsplan is de procedure voor deze bijgebouwen vereenvoudigd (binnenplanse afwijking).

Tijdelijke grondopslagen

Binnen de gemeente is een groep bedrijven (aannemers, loon-, grondverzet-, landbouwmechanisatie-, transportbedrijven, stratenmakers, etc.) gevestigd die zich bezig houdt met enigerlei vorm van grondverzet. Vanuit deze groep bedrijven bestaat een behoefte tot het tijdelijk opslaan van partijen grond (maximaal 6 maanden), aangezien er voor de vrijgekomen grond vaak geen directe mogelijkheid tot verwerking voorhanden is. Het kan dus voorkomen dat de grond, al dan niet tijdelijk, blijft liggen op de plek waar deze is vrijgekomen. Het Omgevingsplan laat dit gebruik niet toe. De gedachte daarachter is dat grond- en zandhopen voor een aantasting van het landschap kunnen zorgen. Om deze reden worden ze vanuit ruimtelijk oogpunt dan ook in principe als ongewenst beschouwd. In tegenstelling tot het in het Omgevingsplan opgenomen beleid, kan grondopslag onder voorwaarden landschappelijk best aanvaardbaar zijn. Dat geldt zeker voor tijdelijke opslagen. Het doel van de beleidsnota Tijdelijke grondopslagen gemeente Staphorst is de voorwaarden aangeven waaronder tijdelijke opslag kan plaatsvinden. Via het Omgevingsplan is de procedure voor tijdelijke opslag vereenvoudigd (binnenplanse afwijking).

Van Sober naar Rijk - Visie op de gebouwde omgeving in het Reestdal

Het Reestdal is een nog nagenoeg gaaf cultuurlandschap uit eind 19e, begin 20e eeuw dat de grens vormt tussen de provincies Drenthe en Overijssel. Op de hogere randen ter weerszijden van de meanderende beek hebben zich in de loop der tijd agrarische bedrijven gevestigd afgewisseld met een aantal dorpen en buurtschappen. De samenhang tussen de waardevolle bebouwing met erf, het kleinschalige licht glooiende landschap, de kenmerkende door beplanting omzoomde essen en het lager gelegen open beekdal, maakt het Reestdal zeer bijzonder. Het gebied strekt zich uit over het grondgebied van vier gemeenten: Meppel en De Wolden in Drenthe, Staphorst en Hardenberg in Overijssel. De ontwikkeling van een agrarisch cultuurlandschap naar een gebied met woon, werk- en recreatiefunctie heeft visie en sturing nodig om versnippering te voorkomen en de cultuurhistorische en landschappelijke kwaliteit te bewaren. Daarom hebben de overheden (provincies, gemeenten en waterschap) en bewoners van het gebied zich verenigd in het project Samen over de Reest. De doelstelling van het project is via een interactief proces tussen partners in het gebied te komen tot vitalisering van het plattelandsgebied rondom de Reest. Het motto is ‘Behoud door ontwikkeling’. De nota Van Sober naar Rijk - Visie op de gebouwde omgeving in het Reestdal dient ter inspiratie voor plannen en dient met in achtneming van de welstandsnota worden gelezen. Zie daartoe het informatiehuis 'Welstand'.

Beleidslijn Erfdienstbaarheden bij ruimtelijke ontwikkelingen

Een belanghebbende die verzoekt om planologische medewerking, waarbij het noodzakelijk is dat het perceel ontsloten wordt middels een recht van overpad, is verplicht het volgende te overleggen:

• de notariële akte waarin de erfdienstbaarheid is vastgelegd;
• kadastrale uittreksels en een kadastrale kaart waaruit blijkt dat de erfdienstbaarheid in de openbare registers ingeschreven is;
• een eenduidige beschrijving van het beoogde gebruik;
• een uitspraak van de rechter dan wel een schriftelijke verklaring van de eigenaar/eigenaren van het dienende erf waarin aangegeven is dat het beoogde gebruik overeenkomt met de in de openbare registers ingeschreven erfdienstbaarheid.

Omgevingsvisie Overijssel

Het provinciale ruimtelijke beleid van Overijssel is verwoord in de provinciale Omgevingsvisie.

Omgevingsverordening Overijssel

Het provinciale beleid heeft een doorvertaling gekregen in de provinciale omgevingsverordening.

Vooroverleg ruimtelijke plannen provincie Overijssel

Bij de voorbereiding van ruimtelijke initiatieven/ontwikkelingen hoort altijd ambtelijk vooroverleg tussen de provincie en de betreffende gemeente. Dit is was een wettelijk voorschrift uit het eerdere Besluit ruimtelijke ordening (Bro), artikel 3.1.1 lid 1. In de Omgevingswet (hierna Ow) komt het vooroverleg als zodanig niet terug, maar is er een algemeen artikel opgenomen waarin staat dat bestuursorganen onderling moeten afstemmen (artikel 2.2 Ow). Daarom blijft de provincie ook onder de Ow werken met vooroverleg. 

Vooroverleg is nodig om ruimtelijke initiatieven/ontwikkelingen van gemeenten tijdig in lijn te brengen met de provinciale belangen. In Overijssel gebeurt dit vooroverleg met de front office en de accounthouders Ruimte van de provincie.

Artikel 3.1.1 lid 2 van het Bro bood de provincies de mogelijkheid om plannen aan te wijzen waar de gemeenten geen vooroverleg met de provincie over hoeven te voeren. De provincie Overijssel maakte gebruik van deze mogelijkheid door de "Uitzonderlingenlijst vooroverleg 2016". In deze Uitzonderingslijst stonden de categorieën van ruimtelijke ontwikkelingen waarvoor geen vooroverleg nodig was, indien de betreffende ruimtelijke ontwikkeling geen ander provinciaal beleid en/of andere provinciale belangen raakte zoals NNN en grondwaterbescherming.

Onderhavig document Uitzonderingenlijst vooroverleg ruimtelijke initiatieven 2023 is een voortzetting van deze werkwijze, in dit document is opgenomen welke ruimtelijke initiatieven /ontwikkelingen de provincie niet hoeft te zien zolang geen ander provinciaal beleid en/of andere provinciale belangen zoals bijvoorbeeld NNN en grondwaterbescherming geraakt wordt.

Provinciale handreikingen Kwaliteitsimpuls agro en food en zonnevelden

De Kwaliteitsimpuls agro en food is onderdeel van het provinciaal ruimtelijk beleid en richt zich op verduurzaming van groeiende agrarische bedrijven. Met de handreiking willen we ondernemers, omwonenden en gemeenten inspireren en ondersteunen bij de transitie naar duurzaamheid. Achttien inspirerende voorbeeldbedrijven illustreren naar ons oordeel goed de wijze waarop extra kwaliteitswinst gerealiseerd kan worden op het gebied van duurzaamheid, ruimtelijke kwaliteit en sociale kwaliteit. Ze zijn onze referentie bij grootschalige uitbeiding of nieuwvestiging van agrarische bedrijven. De voorbeeldbedrijven laten zien dat het voeren van een goede dialoog met de omgeving en het zoeken naar een verdienmodel in extra verduurzaming succesvol is. Het leidt tot verduurzaming van het agrarische bedrijf, verbinding met de omgeving en beter draagvlak, terwijl het soms toch om grootschalige uitbreidingen is gegaan. Zie de provinciale Omgevingsvisie.

Provinciale handreiking kwaliteitsimpuls zonnepanelen

De provincie Overijssel biedt ruimte voor de aanleg van zonnepanelen. Ook buiten de steden en dorpen, in de Groene Omgeving. Voor alle nieuwe en grootschalige ontwikkelingen in de Groene Omgeving geldt dat een goede ruimtelijke inpassing verplicht is. Naast deze zogenaamde basisinspanning kan het zijn dat er aanvullende kwaliteitsprestaties nodig zijn. Dit geldt ook voor de aanleg van zonnepanelen in de Groene Omgeving. De Handreiking Kwaliteitsimpuls zonnevelden helpt initiatiefnemers en gemeenten om – samen met omwonenden en andere belanghebbenden – een goede balans te bepalen tussen de ruimte voor ontwikkeling en de mate van aanvullende kwaliteitsprestaties.